Οι διακρατικές οικονομικές και νομισματικές σχέσεις αποτελούσαν ανέκαθεν μία σημαντική πτυχή της λειτουργίας της παγκόσμιας κοινότητας. Η ανάλυση αυτών των σχέσεων αποτελεί το κεντρικό αντικείμενο ενός από τους σημαντικοτέρους κλάδους της οικονομικής επιστήμης, της διεθνούς οικονομικής, ο οποίος περιλαμβάνει τα απαραίτητα εργαλεία για την κατανόηση και την ανάλυση όλων των πτυχών της συμμετοχής μιας χώρας στην παγκόσμια οικονομία, καθώς και της ίδιας της παγκόσμιας οικονομίας και της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης.

Η μελέτη του διεθνούς εμπορίου και των διεθνών νομισματικών σχέσεων ουσιαστικά σηματοδότησε την απαρχή της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης. Το πρώτο αναλυτικό οικονομικό υπόδειγμα εμφανίστηκε στη μελέτη του David Hume, Περί του Εμπορικού Ισοζυγίου, το 1758, είκοσι σχεδόν χρόνια πριν ο Adam Smith εκδόσει το κλασσικό του βιβλίο Ο Πλούτος των Εθνών (1776).

Η εξέλιξη της οικονομικής επιστήμης, και κυρίως η χρήση λογικά συνεπών υποδειγμάτων, οφείλει πολλά στις αντιπαραθέσεις του 18ου και 19ου αιώνα αναφορικά με το αν πρέπει οι διεθνείς οικονομικές σχέσεις να είναι ελεύθερες ή να υπάρχει προστατευτισμός.

Θεωρητικά, στην αντιπαράθεση αυτή επικράτησαν οι υποστηρικτές του ελευθέρου εμπορίου, μετά και τη δημοσίευση του βιβλίου του David Ricardo το 1817, Αρχές Πολιτικής Οικονομίας και Φορολογίας, στο οποίο ανέλυσε τη θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος.

Ωστόσο, η μελέτη των διεθνών οικονομικών ποτέ δεν ήταν πιο σημαντική από ό,τι είναι σήμερα. Στις αρχές του 21ου αιώνα, τα κράτη είναι περισσότερο συνδεδεμένα από ποτέ μεταξύ τους μέσω του εμπορίου σε αγαθά και υπηρεσίες και των ροών ανθρώπων, χρήματος και κεφαλαίων.

Το μάθημα αυτό αναλύονται όλα σχεδόν τα ζητήματα της διεθνούς οικονομικής και της παγκόσμιας οικονομίας. Παρουσιάζονται στοιχεία και θεωρητικά υποδείγματα για την κατανόηση και την ανάλυση του ρόλου του διεθνούς εμπορίου, της μετανάστευσης, των διεθνών κινήσεων κεφαλαίου, του προσδιορισμού των επιτοκίων και των συναλλαγματικών ισοτιμιών, του ισοζυγίου πληρωμών, των διεθνών επιπτώσεων της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, της μακροχρόνιας ανάπτυξης, του εξωτερικού δανεισμού και των κρίσεων εξωτερικού χρέους καθώς και των προβλημάτων του παγκόσμιου περιβάλλοντος. Επιπλέον, αναφερόμαστε στην ανάλυση του ρόλου και της σημασίας των διεθνών οικονομικών θεσμών που είναι προσανατολισμένοι στη ρύθμιση των διεθνών εμπορικών, οικονομικών και νομισματικών σχέσεων.

Οι διαλέξεις ομαδοποιούνται σε τέσσερεις ενότητες.

1. Διεθνές εμπόριο, Διεθνής Εμπορική Πολιτική και Διεθνείς Εμπορικές Συμφωνίες και Θεσμοί

Στην πρώτη ενότητα, διάρκειας 5 εβδομάδων, παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία για τη διάρθρωση και την εξέλιξη του διεθνούς εμπορίου και αναλύονται οι κεντρικές θεωρίες για την εξήγηση της διάρθρωσης και των επιπτώσεων του. Αυτές περιλαμβάνουν την κλασσική ανάλυση του Ricardo για το συγκριτικό πλεονέκτημα, τη θεωρία των αναλογιών των συντελεστών παραγωγής των Heckscher Ohlin, το τυπικό ανταγωνιστικό υπόδειγμα του διεθνούς εμπορίου, θεωρίες που βασίζονται σε εξωτερικές οικονομίες κλίμακας καθώς και θεωρίες που βασίζονται σε οικονομίες κλίμακας σε επίπεδο επιχείρησης και στον ατελή ανταγωνισμό. Επιπλέον αναλύονται ζητήματα τα οποία αφορούν στο ρόλο και τις επιπτώσεις της μετανάστευσης, των πολυεθνικών επιχειρήσεων, στα εργαλεία της διεθνούς εμπορικής πολιτικής των κρατών, όπως οι δασμοί και οι επιδοτήσεις των εξαγωγών, καθώς και στην ιστορική εξέλιξη του διεθνούς εμπορικού συστήματος και των διεθνών εμπορικών θεσμών. Ειδική έμφαση δίνεται στην εξέλιξη και τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως αρχικά μιας τελωνειακής ένωσης και αργότερα ως μιας ενιαίας αγοράς.

2. Μακροοικονομική Ανοικτών Οικονομιών, Παγκόσμια Οικονομία και Διεθνές Νομισματικό Σύστημα.

Στη δεύτερη ενότητα, διάρκειας 5 εβδομάδων, παρουσιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά των συστημάτων διεθνών πληρωμών, η διάρθρωση και λειτουργία των διεθνών κεφαλαιαγορών και της διεθνούς αγοράς συναλλάγματος, και οι βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις στον προσδιορισμό των βασικών μακροοικονομικών μεγεθών σε οικονομίες που είναι συνδεδεμένες με τις παγκόσμιες αγορές, καθώς και στη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας. Αναλύονται οι βασικές διασυνδέσεις μεταξύ χρήματος, επιτοκίων και συναλλαγματικών ισοτιμιών, η κεϋνσιανή, νομισματική και διαχρονική προσέγγιση στο ισοζύγιο πληρωμών, ο μακροχρόνιος και ο βραχυχρόνιος προσδιορισμός των βασικών μακροοικονομικών μεταβλητών σε ανοικτές οικονομίες, η επιλογή μεταξύ συστημάτων σταθερών και κυμαινομένων ισοτιμιών, το διεθνές νομισματικό σύστημα και το ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα και το ευρώ.

3. Παγκόσμια Ανάπτυξη, Διεθνής Δανεισμός και Παγκόσμιο Περιβάλλον

Η τρίτη ενότητα, διάρκειας 2 εβδομάδων, επικεντρώνεται σε τρία ειδικά, αλλά ιδιαίτερα σημαντικά, θέματα. Τη διάκριση μεταξύ αναπτυγμένων και λιγότερο αναπτυγμένων οικονομιών και τους προσδιοριστικούς παράγοντες της διεθνούς ανάπτυξης, το διεθνή δανεισμό και τις κρίσεις εξωτερικού χρέους σε αναπτυσσόμενες οικονομίες, καθώς και τη διεθνή διάσταση του προβλήματος της προστασίας του περιβάλλοντος. Η διανομή του εισοδήματος και του πλούτου παγκοσμίως καθώς και το περιβάλλον έχουν μία έντονη διεθνή διάσταση και η αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών απαιτεί διεθνείς και διακρατικές προσπάθειες, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τα προβλήματα του εμπορίου και των διεθνών νομισματικών σχέσεων.

4. Η Ελληνική Οικονομία και η Παγκοσμιοποίηση

Η τέταρτη και τελευταία ενότητα, διάρκειας 1 εβδομάδος, επικεντρώνεται στην ανάλυση της ελληνικής οικονομίας, ως μίας μικρής ανοικτής οικονομίας, ενταγμένης στο πλαίσιο της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής οικονομίας. Παραδείγματα και στοιχεία για την ελληνική οικονομία παρουσιάζονται και αναλύονται σε όλες τις άλλες ενότητες. Στην ειδική ενότητα για την ελληνική οικονομία συνοψίζονται τα χαρακτηριστικά της εξέλιξής της, και αναλύεται συνολικά η πορεία της στο διαρκώς μεταβαλλόμενο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας.

Τα προτεινόμενα συγγράμματα είναι,

Αλογοσκούφης Γ. (2013), Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία, Αθήνα, Εκδόσεις Gutenberg.

Krugman P. και Obstfeld M. (2011), Διεθνής Οικονομική: Θεωρία και Πολιτική, Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική.

Στον ιστότοπο του μαθήματος αναρτώνται οι διαφάνειες των διαλέξεων, καθώς και ασκήσεις προετοιμασίας για τις εξετάσεις, ενώ αναρτάται και συμπληρωματικό υλικό με τη μορφή αναδημοσιευμένων, κυρίως μεταφρασμένων, άρθρων που αφορούν τρέχοντα αλλά και ιστορικής σημασίας ζητήματα που σχετίζονται με το διεθνές εμπόριο, τη διεθνή μακροοικονομική και τη διεθνή οικονομία.

Η μελέτη των διαφανειών που αναρτώνται στον ιστότοπο του μαθήματος, καθώς και του υπόλοιπου υλικού, καθώς και η επίλυση των ασκήσεων είναι απαραίτητη και ιδιαίτερα υποβοηθητική για την κατανόηση και εμπέδωση της ύλης του μαθήματος, μαζί βέβαια με τη μελέτη των σχετικών κεφαλαίων από τα προτεινόμενα συγγράμματα.

Σύνδεσμος για τον Ιστότοπο του Μαθήματος Διεθνής Οικονομική

 

Advertisement