Kύρια Σημεία της Φθινοπωρινής Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
15 Νοεμβρίου 2024
Μετά από μια παρατεταμένη περίοδο στασιμότητας, η οικονομία της ΕΕ επιστρέφει σε μέτριους ρυθμούς μεγέθυνσης, ενώ η διαδικασία αποπληθωρισμού συνεχίζεται. Η φθινοπωρινή πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ το 2024 κατά 0,9% στην ΕΕ και 0,8% στη ζώνη του ευρώ. Η οικονομική δραστηριότητα προβλέπεται να επιταχυνθεί σε 1,5% στην ΕΕ και σε 1,3% στη ζώνη του ευρώ το 2025 και σε 1,8% στην ΕΕ και 1,6% στη ζώνη του ευρώ το 2026.
Ο συνολικός πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να μειωθεί περισσότερο από το μισό το 2024, από 5,4% το 2023 σε 2,4%, πριν υποχωρήσει σταδιακά στο 2,1% το 2025 και στο 1,9% το 2026. Στην ΕΕ, η διαδικασία αποπληθωρισμού προβλέπεται να είναι ακόμη ταχύτερη το 2024, με τον πληθωρισμό να υποχωρεί στο 2,6%, από 6,4% το 2023 και να συνεχίσει να μειώνεται στο 2,4% το 2025 και στο 2,0% το 2026.
Η ανάπτυξη θα επιταχυνθεί καθώς η κατανάλωση αυξάνεται και οι επενδύσεις ανακάμπτουν
Μετά την επανέναρξη της ανάπτυξης το πρώτο τρίμηνο του 2024, η οικονομία της ΕΕ συνέχισε να αναπτύσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια του δεύτερου και του τρίτου τριμήνου με σταθερό, αν και υποτονικό, ρυθμό.
Η αύξηση της απασχόλησης και η ανάκαμψη των πραγματικών μισθών συνέχισαν να υποστηρίζουν το διαθέσιμο εισόδημα, αλλά η κατανάλωση των νοικοκυριών παρέμεινε περιορισμένη. Το υψηλό ακόμη κόστος ζωής και η αυξημένη αβεβαιότητα μετά την επανειλημμένη έκθεση σε ακραίους κραδασμούς, σε συνδυασμό με οικονομικά κίνητρα για αποταμίευση σε ένα πλαίσιο υψηλών επιτοκίων, οδήγησαν τα νοικοκυριά να αποταμιεύσουν ένα αυξανόμενο μερίδιο του εισοδήματός τους. Ταυτόχρονα, οι επενδύσεις ήταν απογοητευτικές, με μια βαθιά και ευρεία συρρίκνωση στα περισσότερα κράτη-μέλη και κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων το πρώτο εξάμηνο του 2024.
Ο περιορισμός στην κατανάλωση φαίνεται να χαλαρώνει. Καθώς η αγοραστική δύναμη των μισθών σταδιακά ανακάμπτει και τα επιτόκια μειώνονται, η κατανάλωση αναμένεται να επεκταθεί περαιτέρω. Οι επενδύσεις αναμένεται να ανακάμψουν λόγω ισχυρών εταιρικών ισολογισμών, ανάκτησης κερδών και βελτίωσης των πιστωτικών συνθηκών. Η ώθηση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) και άλλων κονδυλίων της ΕΕ θα οδηγήσει επίσης σε αύξηση των δημοσίων επενδύσεων στον προβλεπόμενο ορίζοντα.
Συνολικά, η εγχώρια ζήτηση αναμένεται να οδηγήσει την προβλεπόμενη οικονομική ανάπτυξη. Το 2025 και το 2026, οι εξαγωγές και οι εισαγωγές αναμένεται να αυξηθούν σε γενικές γραμμές με τον ίδιο ρυθμό, υποδηλώνοντας ουδέτερη συμβολή στην ανάπτυξη από το καθαρό εξωτερικό εμπόριο.
Η διαδικασία αποπληθωρισμού συνεχίζεται
Η διαδικασία αποπληθωρισμού που ξεκίνησε προς τα τέλη του 2022 συνεχίζεται παρά την ελαφρά ανάκαμψη του πληθωρισμού τον Οκτώβριο, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις τιμές της ενέργειας.
Οι πιέσεις στις τιμές των υπηρεσιών παραμένουν υψηλές, αλλά προβλέπεται να μετριαστούν από τις αρχές του 2025, λόγω της επιβράδυνσης της αύξησης των μισθών και της αναμενόμενης ανάκαμψης της παραγωγικότητας, και υποστηριζόμενες από τις αρνητικές επιπτώσεις βάσης. Αυτό θέτει το έδαφος για την πτώση του πληθωρισμού προς τον στόχο του 2% στα τέλη του 2025 στη ζώνη του ευρώ και το 2026 στην ΕΕ.
Η αγορά εργασίας παραμένει ισχυρή, με ρεκόρ χαμηλής ανεργίας
Η αγορά εργασίας της ΕΕ κράτησε καλά το πρώτο εξάμηνο του 2024 και αναμένεται να παραμείνει ισχυρή. Η αύξηση της απασχόλησης στην ΕΕ αναμένεται να συνεχιστεί, αν και με βραδύτερο ρυθμό, από 0,8% το 2024 (0,9% στη ζώνη του ευρώ) σε 0,5% το 2026 (0,6% στη ζώνη του ευρώ).
Τον Οκτώβριο, το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ έφτασε στο νέο ιστορικό χαμηλό του 5,9%. Το 2024 στο σύνολο του προβλέπεται να ανέλθει στο 6,1% (6,5% στη ζώνη του ευρώ) και να σημειώσει περαιτέρω πτώση στη συνέχεια, φθάνοντας στο 5,9% το 2025 και το 2026 (6,3% στη ζώνη του ευρώ).
Μειωμένα ελλείμματα λόγω της δημοσιονομικής εξυγίανσης
Καθώς πολλά κράτη μέλη εργάζονται για να μειώσουν τους δείκτες χρέους τους, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της ΕΕ αναμένεται να μειωθεί το 2024 κατά περίπου 0,4 ποσοστιαίες μονάδες, στο 3,1% του ΑΕΠ και στο 3,0% το 2025. Το 2026, προβλέπεται θετική οικονομική δυναμική για περαιτέρω μείωση του ελλείμματος στο 2,9%. Στη ζώνη του ευρώ, το έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί από 3,0% το 2024 σε 2,9% το 2025 και 2,8% το 2026.
Ωστόσο, ο δείκτης του συνολικού χρέους προς το ΑΕΠ της ΕΕ προβλέπεται να αυξηθεί, από 82,1% το 2023 σε 83,4% το 2026. Αυτό ακολουθεί μια μείωση κατά σχεδόν 10 εκατοστιαίες μονάδες μεταξύ 2020 και 2023 και αντανακλά την επίδραση των ακόμη υψηλών πρωτογενών ελλειμμάτων και των αυξανόμενων δαπανών για τόκους, που δεν αντισταθμίζονται πλέον από την υψηλή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ καθώς ο πληθωρισμός υποχωρεί. Στη ζώνη του ευρώ, το δημόσιο χρέος προβλέπεται να αυξηθεί από 88,9% του ΑΕΠ το 2023 σε 90% το 2026.
Η αβεβαιότητα και οι κίνδυνοι αυξάνονται
Η αβεβαιότητα και οι αρνητικοί κίνδυνοι για τις οικονομικές προοπτικές έχουν αυξηθεί. Ο παρατεταμένος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η εντεινόμενη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή τροφοδοτούν γεωπολιτικούς κινδύνους και κινδύνους για την ενεργειακή ασφάλεια. Μια περαιτέρω αύξηση των προστατευτικών μέτρων από τους εμπορικούς εταίρους θα μπορούσε να ανατρέψει το παγκόσμιο εμπόριο, επιβαρύνοντας την εξαιρετικά ανοιχτή οικονομία της ΕΕ.
Στο εσωτερικό μέτωπο, η αβεβαιότητα πολιτικής και οι διαρθρωτικές προκλήσεις στον μεταποιητικό τομέα θα μπορούσαν να επιφέρουν περαιτέρω απώλειες ανταγωνιστικότητας και να επιβαρύνουν την ανάπτυξη και την αγορά εργασίας. Επιπλέον, οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή του ΜΑΑ ή ο ισχυρότερος από τον αναμενόμενο αντίκτυπος από τη δημοσιονομική εξυγίανση θα μπορούσε να περιορίσει περαιτέρω την επανέναρξη της ανάπτυξης. Τέλος, οι πρόσφατες πλημμύρες στην Ισπανία καταδεικνύουν τις δραματικές συνέπειες που μπορεί να έχει η αυξανόμενη συχνότητα και το εύρος των φυσικών κινδύνων όχι μόνο για το περιβάλλον και τους ανθρώπους που πλήττονται, αλλά και για την οικονομία.
Προβλέψεις για την Ελλάδα
Αναφορικά με την Ελλάδα η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επεκταθεί κατά 2,1% το 2024 και να διατηρήσει μια γενικά παρόμοια ανάπτυξη το 2025 και το 2026, υποστηριζόμενη από την εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΧΑΑ). Η ανεργία, ήδη κάτω από το 10%, αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται αλλά πιο αργά από ό,τι στο παρελθόν. Ο πληθωρισμός προβλέπεται σε 3,0% το 2024 και αναμένεται να μετριαστεί μόνο σταδιακά σε περίπου 1,9% έως το 2026. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να συνεχίσει να μειώνεται λόγω της συγκρατημένης αύξησης των δαπανών. Μαζί με τη σταθερή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, αυτό συμβάλλει στη σταθερή μείωση του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ κοντά στο 140% του ΑΕΠ έως το 2026.
Σύνδεσμος στην Πλήρη Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Σύνδεσμος στην Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα
Γιωργος Αλογοσκουφης 