Ο Εμπορικός Πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας ως Παίγνιο της Κότας

Γιώργος Αλογοσκούφης

Από τον Απρίλιο του 2025, ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας έχει κλιμακωθεί σημαντικά, με τα δύο έθνη να επιβάλλουν υψηλούς δασμούς και να εφαρμόζουν μέτρα αντιποίνων που επηρεάζουν τις παγκόσμιες αγορές και εφοδιαστικές αλυσίδες.

Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αύξησε τους δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές σε ποσοστό 145%, επικαλούμενος ανησυχίες για τις εμπορικές ανισορροπίες και την εθνική ασφάλεια. Η Κίνα απάντησε με δασμούς 125% σε προϊόντα των ΗΠΑ, στοχεύοντας βασικούς τομείς όπως η γεωργία και η μεταποίηση. Οι ΗΠΑ επέβαλαν νέες απαγορεύσεις εξαγωγών σε κρίσιμες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων τσιπ τεχνητής νοημοσύνης από εταιρείες όπως η Nvidia, για να περιορίσουν την τεχνολογική πρόοδο της Κίνας. Το Πεκίνο έχει σταματήσει τις εξαγωγές κρίσιμων στοιχείων σπάνιων γαιών που είναι απαραίτητα για τις βιομηχανίες τεχνολογίας, άμυνας και ηλεκτροκίνησης των ΗΠΑ και έχει απαγορεύσει τις εισαγωγές αεροσκαφών Boeing, επηρεάζοντας τον αμερικανικό αεροδιαστημικό τομέα.

Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας μπορεί να διαμορφωθεί ως ένα συμμετρικό ‘παίγνιο της κότας’, μια κλασική παραβολή στη θεωρία παιγνίων, που στην πραγματικότητα αντικατοπτρίζει τη βασική δυναμική αρκετά καλά. Η ανάλυση αυτής της σύγκρουσης μέσα από ένα απλό υπόδειγμα ενός τέτοιου παιχνιδιού μπορεί να μας βοηθήσει να προβλέψουμε ποιο μπορεί να είναι το πιθανό τελικό αποτέλεσμα.

Σκεφτείτε ένα παίγνιο της κότας στο οποίο δύο συμμετρικοί παίκτες, οι ΗΠΑ και η Κίνα, μπορούν να αποφασίσουν είτε να υποχωρήσουν (να ΄κοτιάσουν’) είτε να κλιμακώσουν (να παραμείνουν σκληροί). Στον συνημμένο πίνακα περιλαμβάνεται ένας ενδεικτικός πίνακας αποτελεσμάτων για τις διαφορετικές στρατηγικές μεταξύ των δύο χωρών.

ΗΠΑ/Κίνα	Υποχώρηση	Κλιμάκωση
Υποχώρηση	(Μικρές Απώλειες, Μικρές Απώλειες) Αμοιβαίος Συμβιβασμός	(Μέτριες Απώλειες, Μέτρια Οφέλη) Κερδίζει η Κίνα
Κλιμάκωση	(Μέτρια Οφέλη, Μέτριες Απώλειες) Κερδίζουν οι ΗΠΑ	(Μεγάλες Απώλειες, Μεγάλες Απώλειες) Εμπορικός Πόλεμος

Εάν και οι δύο υποχωρήσουν (΄κοτιάσουν΄), όπως στην επάνω αριστερή γωνία, και οι δύο έχουν μικρές απώλειες. Αν και οι δύο κλιμακώσουν, και οι δύο έχουν μεγάλες απώλειες. Εάν ο ένας υποχωρήσει και ο άλλος κλιμακώσει, αυτός που υποχωρεί (η ‘κότα’) έχει μέτριες απώλειες και αυτός που κλιμακώνει (ο σκληρός) έχει μέτρια οφέλη.

Επειδή η απώλεια της υποχώρησης είναι μικρή σε σύγκριση με τον εμπορικό πόλεμο που θα προκληθεί εάν κανείς δεν υποχωρήσει, η λογική στρατηγική για κάθε παίκτη φαίνεται να είναι να υποχωρήσει πριν είναι πιθανός ένας εμπορικός πόλεμος. Ωστόσο, γνωρίζοντας αυτό, εάν οι ΗΠΑ πιστεύουν ότι η Κίνα είναι λογική, μπορεί κάλλιστα να αποφασίσουν να κλιμακώσουν, με την πεποίθηση ότι η Κίνα θα αποφασίσει να υποχωρήσει, αφήνοντας τις ΗΠΑ νικητές. Το ίδιο ισχύει και για την Κίνα. Σε μια τέτοια κατάσταση, κάθε παίκτης, στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει το καλύτερο αποτέλεσμα, κλιμακώνει τη σύγκρουση, προκαλώντας το χειρότερο αποτέλεσμα. Αυτό φαίνεται ότι συνέβη έως τώρα, καθώς τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Κίνα επέλεξαν να κλιμακώσουν, με την εσφαλμένη πεποίθηση ότι η άλλη πλευρά θα υποχωρούσε.

Σαφώς, το αποτέλεσμα κλιμάκωσης-κλιμάκωσης δεν είναι μια ισορροπία Nash, καθώς και οι δύο παίκτες έχουν ένα κίνητρο να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους και είτε να αποκλιμακώσουν μονομερώς, είτε να συνεργαστούν για να επιτύχουν μια αμοιβαία αποκλιμάκωση. Η ισορροπία Nash είναι ένα ζευγάρι στρατηγικών για τις οποίες κανένας παίκτης δεν κερδίζει αλλάζοντας τη δική του στρατηγική, ενώ ο άλλος διατηρεί τη δική του. Σε αυτό το συγκεκριμένο παράδειγμα, υπάρχουν δύο καθαρές στρατηγικές ισορροπίες Nash, οι δύο καταστάσεις στο κάτω αριστερά και το πάνω δεξιά πλαίσιο στον πίνακα, όπου ο ένας παίκτης υποχωρεί ενώ ο άλλος κλιμακώνει. Υπάρχει μια τρίτη ισορροπία, μια ισορροπία μεικτής στρατηγικής, όπου και οι δύο παίκτες επιλέγουν τυχαία μεταξύ υποχώρησης ή κλιμάκωσης. Τέλος, οι παίκτες μπορούν να επιλέξουν να συνεργαστούν και να υποχωρήσουν αμοιβαία και να επιτύχουν το αποτέλεσμα στην επάνω αριστερή γωνία. Αυτό το αποτέλεσμα δεν είναι επίσης μια ισορροπία Nash όταν δεν υπάρχει συνεργασία, αλλά σώζει τα προσχήματα και για τους δύο και μπορεί να διατηρηθεί μέσω της αμοιβαίας συνεργασίας τους.

Ας ελπίσουμε ότι η αμοιβαία αποκλιμάκωση θα συμβεί νωρίτερα παρά αργότερα.