Γιώργος Αλογοσκούφης
Στην ανάρτηση αυτή παρουσίαζεται μία περίληψη στα ελληνικά των συμπερασμάτων μιας εργασίας μου που έχει εκδοθεί ως Working Paper no. 12-2021, Department of Economics, Athens University of Economics and Business. Προηγούμενες εκδοχές αυτές της εργασίας έχουν παρουσιαστεί σε σεμινάρια στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (2014), στο Boston College (2017) και στο Συνέδριο ASSET του Σεπτεμβρίου 2019.
Η εργασία αυτή αναλύει τον διεθνή δανεισμό σε ένα υπόδειγμα βέλτιστης οικονομικής μεγέθυνσης με κόστος προσαρμογής για τις επενδύσεις. Αναλύεται ο προσδιορισμός και οι συνέπειες του διεθνούς δανεισμόυ στα πλαίσια απελευθερωμένων χρηματοπιστωτικών αγορών, τόσο με την υπόθεση της προ-δέσμευσης για αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους όσο και με την υπόθεση της απουσίας προ-δέσμευσης.
Αρχικά αναλύεται η δυναμική του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στη μετάβαση προς την πορεία ισόρροπης μεγέθυνσης καθώς και οι επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής απελευθέρωσης τόσο για τη μετάβαση προς την πορεία της ισόρροπης μεγέθυνσης όσο και για τις ιδιότητες της πορείας της ισόρροπης μεγέθυνσης.
Μια σύγκριση με την οικονομική αυτάρκεια αποκαλύπτει ότι, υπό την υπόθεση της προ-δέσμευσης για αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους, και στο βαθμό που οι χώρες ξεκινούν από διαφορετικές αρχικές συνθήκες, η χρηματοπιστωτική απελευθέρωση είναι ευεργετική τόσο για τις σχετικά «φτωχές» (σε όρους αρχικού κεφαλαίου) όσο και για τις «πλούσιες» οικονομίες, καθώς τους επιτρέπει να συμμετάσχουν σε αμοιβαία επωφελές διαχρονικό εμπόριο. Κατά τη διαδικασία της μετάβασης, οι σχετικά φτωχές χώρες χαρακτηρίζονται αρχικά από υψηλότερη κατανάλωση και επενδύσεις σε σύγκριση με την αυτάρκεια, και έτσι χαρακτηρίζονται από ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τα οποία οδηγούν σε συσσώρευση καθαρού εξωτερικού χρέους.
Η διαχρονική υποκατάσταση της κατανάλωσης και της ευημερίας είναι ασύμμετρη μεταξύ φτωχών και πλούσιων οικονομιών, καθώς, σε σχέση με την αυτάρκεια, οι φτωχές οικονομίες χαρακτηρίζονται από υψηλότερη κατά κεφαλήν κατανάλωση στα αρχικά στάδια της διαδικασίας της προσαρμογής, αλλά χαμηλότερη κατά κεφαλήν κατανάλωση στην πορεία της ισόρροπης μεγέθυνσης, λόγω της ανάγκης εξυπηρέτησης του συσσωρευμένου εξωτερικού χρέους τους. Το αντίθετο συμβαίνει σε τις σχετικά πλούσιες οικονομίες.
Αυτή η ασύμμετρη διαχρονική υποκατάσταση της κατανάλωσης οδηγεί σε ένα πρόβλημα διαχρονικής ασυνέπειας (time-inconsistency). Στη διαδικασία της προσαρμογής, οι φτωχές οικονομίες φθάνουν σε κάποιο σημείο μετά το οποίο η μελλοντική διαχρονική ευημερία τους καθίσταται υψηλότερη αν παύσουν να εξυπηρετούν το εξωτερικό τους χρέος και ‘πτωχεύσουν’ (default). Ελλείψει μηχανισμών προ-δέσμευσης τους για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού τους χρέους, οι διεθνείς δανειστές προβλέπουν αυτά τα κίνητρα μελλοντικής ‘πτώχευσης’ και ο διεθνής δανεισμός προς τις φτωχές οικονομίες καταρρέει. Αυτό το πρόβλημα διαχρονικής ασυνέπειας μπορεί επομένως να εξηγήσει τόσο το γρίφο Feldstein-Horioka (ότι οι εθνικές επενδύσεις βασίζονται κατά βάση στις εθνικές αποταμιεύσεις) όσο και το παράδοξο του Lucas, ότι το κεφάλαιο δεν ρέει από τις πλούσιες προς τις φτωχές οικονομίες.
Οι αξιόπιστες κυρώσεις σε περίπτωση ‘πτώχευσης’ και όρια στο ύψος του διεθνούς δανεισμού αναλύονται ως μερικές λύσεις στο πρόβλημα της διαχρονικής ασυνέπειας που προκαλείται από αυτήν την ασυμμετρία μεταξύ φτωχών και πλούσιων οικονομιών.
© Γιώργος Αλογοσκούφης
Γιωργος Αλογοσκουφης 